İspanyol gribi ya da
İspanyol nezlesi,
1918 -
1920 yılları arasında
H1N1 virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı
grip salgınıdır. İspanyol Gribi, 500 Milyondan fazla kişiye bulaşması sonucu 18 ay içinde 50 ile 100-140 milyon arası insanın (o dönemde yaşayan dünya nüfusun %15'i) ölümüne sebep olarak insanlık tarihinde bilinen en büyük salgın olmuştur. İspanyol Gribinin bir özelliği, zayıf, yaşlı ve çocuklardan çok, sağlıklı genç erişkinleri etkilemiş olmasıdır.
Birinci Dünya Savaşı'nın son aylarında tüm dünyayı etkisi altına almış, hatta kimi tarihçilere göre dört yıl süren savaşın sona ermesinde önemli bir etken olmuştur.[
kaynak belirtilmeli]
Türkçede 1918'den itibaren "İspanyol Nezlesi" sözcük grubu kullanılmıştır. Yıllar sonra açılan bazı toplu mezarlardan alınan örnekler sonucunda
domuz gribine sebep olan H1N1 virüsünden (birkaç ufak farklılık haricinde aynı) kaynaklandığı anlaşılan hastalık, İngilizceden tercümeden dolayı "İspanyol Gribi" olarak anılmaya başlanmıştır. Salgın
İspanya'da başlamamasına rağmen İspanyol nezlesi olarak adlandırılmasının sebebi ise İspanya'nın,
Birinci Dünya Savaşı'nda yer almamış olması ve askerî
sansür nedeniyle diğer
Avrupa devletlerinde salgından söz edilmezken İspanyol basınının salgın konusunu ilk kez gündeme getirmiş olmasıdır.
İspanyol nezlesi ilk kez 11 Mart 1918'de
ABD'nin
New Mexico eyaletinde tespit edildi[
kaynak belirtilmeli]. Salgın 1918 Eylül-Kasım aylarında zirve noktasına ulaşmış ve
Osmanlı dahil tüm dünya ülkelerini etkilemiştir.
Hindistan'da ≈17 milyon kişi, yani ülke nüfusunun %5'i bu hastalıktan ölmüştür.
ABD'de nüfusun yaklaşık %28'i hastalığa yakalanmış ve 500.000 ~ 675.000 kişi hayatını kaybetmiştir.
Britanya'da ≈250.000,
Fransa'da ≈400.000 kişinin öldüğü tahmin edilmektedir.
Fiji adalarında nüfusun %14'ü iki haftalık bir süre içinde İspanyol Nezlesi'nden ölmüştür.[
kaynak belirtilmeli] Hastalığa dönemin önemli isimlerinden de yakalananlar olmuştur.
Max Weber, Ressam
Gustav Klimt, İspanya Kralı
XIII. Alfonso ve
Sophie Halberstadt Freud bu kişiler arasında sayılabilir.
Metin Özata’nın yazdığı kitaba göre
Mustafa Kemal Atatürk de
Samsun'a hareket etme hazırlıkları içerisindeyken bu hastalığa yakalanmış ve hastalığı Beşiktaş'taki evinde atlatmıştır. İspanyol gribi bütün dünyayı kasıp kavurduğu gibi İstanbul'u da etkilemiştir.